لیشمانیاز (leishmaniasis): یک بیماری است که در پی تک‌یاخته انگل‌های طبقۀ لیشمانیا به وجود می‌آید و از طریق نیش نمونه‌های خاصی از پشۀ خاکی گسترش می‌یابند. این بیماری به سه صورت عمده ظاهر می‌شود: لیشمانیوز پوستی، پوستی-مخاطی، یا احشایی . نوع پوستی این بیماری نشانگانی همچون زخم پوست دارد. نشانگان نوع پوستی-مخاطی این بیماری زخم پوست، دهان، و بینی هستند. لیشمانیاز احشایی در آغاز نشانگانی همچون زخم پوست دارد و سپس نشانگانی همچون تب، کاهش گلبول قرمز، و بزرگ شدن طحال و کبد بروز پیدا می‌کنند.

مهم ترين‌ راه‌ انتقال‌ بيماري‌، گزش‌ پشه‌ خاكي ماده ی آلوده‌ است‌. حشرات جنس فلبوتوموس و لوتزومیا به ترتیب مسئول انتقال انگل در دنیای قدیم و جدید هستند. بزاق پشه خاکی خاصیت گشادکنندگی عروق و افزایش اِریتم دارد و با بار انگلی و اندازه ی زخم رابطه مستقیم دارد.

بیش از ۲۰ گونۀ لیشمانیا باعث ایجاد عفونت در انسان‌ها می‌شوند. عوامل خطر شامل  : فقر، سوء تغذیه، قطع درختان جنگلی، و شهری‌سازی هستند.

این بیماری در گونه‌های دیگری از جانوران نیز رخ می‌دهد، مانند سگ‌ها و جوندگان.